Wat je nog niet wist over slaaptekort

Maar liefst 41 procent van de mensen die zeggen slecht te slapen, heeft de ervaring dat dit hun dagelijkse functioneren beïnvloedt. Dit kan op allerlei manieren zijn: verminderde concentratie, geheugenproblemen, prikkelbaarheid, een lagere productiviteit. Wetenschappers leggen bovendien verbanden tussen chronisch slaaptekort en ernstige gezondheidsklachten, variërend van diabetes en overgewicht tot hart- en vaatziekten.

 

Nieuwe inzichten

 

Niet alle vermeende effecten van slaaptekort zijn onomstotelijk bewezen, maar voor een aantal gevolgen zijn steeds meer harde aanwijzingen. Ariane Gennissen, bedrijfsarts bij Arbo Unie, geeft drie voorbeelden van bewezen, recente inzichten:

• Je vermogen om nieuwe informatie op te slaan en hoofd- en bijzaken van elkaar te scheiden, is significant minder wanneer je maar een paar uur geslapen hebt. Dat komt onder andere doordat je brein tijdens je slaap ervaringen en informatie uit je kortetermijngeheugenopslagplaats (de hippocampus) verwerkt en elders in het brein opslaat, en zo weer ruimte vrijmaakt voor nieuwe informatie.
• Uit een recente analyse van diverse studies is naar voren gekomen dat mensen die minder dan 7 tot 8 uur slapen, gemiddeld 385 calorieën per dag meer innemen dan wie voldoende slaapt. Ga maar na wat dat op termijn betekent, zeker als je bedenkt dat wat je dan extra binnenkrijgt, ook nog minder gezond is: weinig eiwitten en veel vetten.
• Het brein gebruikt de slaap om afvalstoffen te verwijderen. Deze belangrijke functie van slapen is nog niet zo lang geleden ontdekt. In 2012 werd dit aangetoond bij knaagdieren. Een onderzoek uit 2017/2018 liet zien dat dit ook bij mensen zo werkt. Daarbij bleek bovendien dat al na één nacht slaaptekort het eiwit bèta-amyloïde zich ophoopt, een afvalstof die bijvoorbeeld bij mensen met hersenziekten zoals alzheimer in verhoogde concentraties wordt aangetroffen. Of er een causaal verband bestaat tussen onvoldoende afvoer van afvalstoffen en ontwikkelen van alzheimer wordt in de komende jaren verder onderzocht, maar de huidige resultaten sluiten aan bij de eerdere bevindingen uit grootschalig epidemiologisch onderzoek dat mensen die weinig slapen een hogere kans blijken te hebben op alzheimer. 

Oorzaken van slaaptekort

De belangrijkste boodschap luidt dan ook dat slaap hard nodig is. Ariane: “Zeven tot acht uur is voor iedereen het minimum. Mensen die denken met minder slaap toe te kunnen, doen zichzelf over het algemeen tekort.” Hoe je kunt zorgen dat je voldoende slaap krijgt, is een andere vraag. “Op internet vind je veel tips over hoe je de slaap kunt vatten”, zegt ze. “Van een uur voor bedtijd stoppen met internetten tot overdag meer sporten, minder koffie drinken en goed eten. Alle beetjes helpen, maar wil je slaaptekort structureel aanpakken, kijk dan naar de achterliggende reden. Denk aan onregelmatige werktijden, maar ook aan piekeren, aan medische oorzaken zoals pijnklachten of een slaapapneu of kleine kinderen die je ’s nachts wakker houden. Of mensen kiezen er zelf voor om weinig te slapen, bijvoorbeeld door laat te gaan stappen, eindeloos te netflixen of te gamen. Al die oorzaken vragen om een eigen aanpak. Als arbodienst kunnen wij juist hierbij helpen.”

Maar liefst 41 procent van de mensen die zeggen slecht te slapen, heeft de ervaring dat dit hun dagelijkse functioneren beïnvloedt.

Fit op het werk

Ariane zelf is betrokken bij de ontwikkeling van nieuwe richtlijnen die de bedrijfsartsenberoepsgroep zelf ontwikkelt om de gezondheidseffecten van nachtwerk te beperken – op basis van de nieuwste wetenschappelijke inzichten. “Die verwachten we eind dit jaar te kunnen presenteren. Ondertussen kunnen we piekeraars onder andere oefeningen aanbieden om hun nachtelijke maalstroom aan gedachten in te dammen. Bij medische klachten kijken we - vaak in samenspraak met de huisarts - of we met een andere slaaphouding, pijnmedicatie of een kleine ingreep vooruitgang kunnen boeken. Als bedrijfsarts zijn wij ook getraind om alert te zijn op aanwijzingen dat iemand slaapapneu heeft. We denken daarnaast graag mee over oplossingen om doorwaakte nachten door onrustige kinderen te compenseren, bijvoorbeeld door goede afspraken thuis te laten maken of waar mogelijk te schuiven met werktijden. En onze psychologen en bedrijfsmaatschappelijk werkers begeleiden medewerkers die te weinig slapen door psychische klachten of uit slechte gewoonte naar een ander ritme. Er is veel mogelijk om slaaptekorten tegen te gaan. En daarmee te zorgen dat je medewerkers fit en uitgeslapen op hun werk verschijnen.”

Meer weten?

Wil je meer informatie over hoe Arbo Unie kan bijdragen aan (goede voorlichting over) een goede nachtrust van je medewerkers? Neem dan contact op met Ariane Gennissen via ariane.gennissen@arbounie.nl.