Hoe faciliteer je medewerkers die niet perfect gezond zijn?

Richt je op wat medewerkers wél kunnen

Nederland telt inmiddels 5,3 miljoen inwoners met een chronische aandoening, bijna een derde van de bevolking. “Ook dat vraagt van werkgevers dat ze hun uiterste best doen om iedereen die kan werken, al is het maar beperkt, in het arbeidsproces te houden of te krijgen”, zegt Lex Burdorf. “Je ontkomt er niet aan om dat steeds meer medewerkers een aandoening hebben die belemmerend kan zijn voor het werk. Zeker nu we steeds langer moeten doorwerken. Het is dan ook verstandig om daar rekening mee te houden en te kijken hoe je het werk zo kunt inrichten dat medewerkers met gezondheidsproblemen zo goed mogelijk blijven functioneren. Want de meesten van hen willen gewoon aan de slag blijven, en kúnnen dat ook als ze hierin worden ondersteund.”

Regelmogelijkheden maken productiever

Lex benadrukt dat het vaak helemaal niet ingewikkeld hoeft te zijn om medewerkers met een belemmerende aandoening of arbeidsbeperking te faciliteren. “In veel gevallen volstaat het al wanneer je wat meer regelmogelijkheden en flexibiliteit organiseert voor deze collega’s. Binnen mijn vakgroep hebben we bijvoorbeeld in onderzoek laten zien dat de kans op ziekteverzuim en productiviteitsverlies aanzienlijk afneemt als je de regelmogelijkheden van mensen vergroot. Denk aan reumapatiënten die tijdens een dag niet werken tijdens een ernstige episode en dat een volgende dag kunnen inhalen. Of hartpatiënten die even wat gas terug kunnen nemen als dat nodig is. Zo eenvoudig kan het soms zijn. In andere gevallen los je veel op met aanpassingen op de werkplek. Bijvoorbeeld IT-ondersteuning voor mensen met zichtproblemen, of extra hulpmiddelen voor medewerkers met rugklachten.”

Maatwerk, maar met mate

Zo is er voor een breed spectrum aan aandoeningen wel iets te bedenken waardoor medewerkers die anders uit zouden vallen, aan het werk blijven. Lex: “En hoe individueel gezondheidsklachten van medewerkers ook zijn, toch is dat maar ten dele maatwerk. Ten eerste omdat we te maken hebben met een aantal categorieën die veel voorkomen. Denk aan problemen met het bewegingsapparaat zoals reuma, rugklachten en artrose, of mentale gezondheidsproblemen. Niet de heel zware, maar dat mensen bijvoorbeeld grote veranderingen in het werk niet goed kunnen bijbenen, of dat de werkdruk heel hoog is. Per categorie kom je vaak op gelijksoortige maatregelen uit. Ten tweede zijn er factoren die in elke situatie van belang zijn. Voor alle medewerkers, maar nog net een beetje extra voor medewerkers met een arbeidsbeperking.”

Win-win met respect en waardering

Naast regelmogelijkheden zijn dat bijvoorbeeld respect en waardering. “Dat moet je echt organiseren, wil je voorkomen dat het een holle kreet wordt”, voegt Lex daaraan toe. “Zorg dat je weet wat mensen willen en wat hen drijft. En laat medewerkers die er ondanks hun aandoening of beperking tóch zijn en bijdragen, merken dat je dit waardeert. Het kan wonderen doen als je met iemand om de tafel gaat, bespreekt wat er wél kan en dat mogelijk maakt. En vervolgens goed vinger aan de pols houdt, bijvoorbeeld door elke week te informeren hoe het gaat en nog eens te onderstrepen hoe blij je met zijn of haar inzet bent. Meestal leidt dat tot een win-winsituatie: een medewerker kan mee blijven doen – wat voor de meeste mensen heel belangrijk is – en jij hoeft niet op zoek naar iemand anders om diens taken uit te voeren.”

Werkdruk verlagen met taakduidelijkheid

Een derde factor die Lex noemt als van grote invloed op de vitaliteit van medewerkers, is taakduidelijkheid. “Werkdruk is een van de grootste verzuimoorzaken. Maar eigenlijk is werkdruk een verzamelnaam voor allerlei andere zaken. In mijn onderzoek houd ik me in dit verband ook steeds meer bezig met taakduidelijkheid: is voor mensen duidelijk wat ze moeten doen, hoe ze dat moeten doen en wanneer? Dan blijkt dat dit in veel situaties niet zo helder is. Denk aan de zorg, waar verpleegkundigen met allerlei administratieve zaken worden belast waarvan je je kunt afvragen of ze bij hun taak horen. En of ze überhaupt zinvol zijn. Waarom zou je bijvoorbeeld bij elke patiënt een vragenlijst afnemen in het kader van het protocol om doorliggen te voorkomen, als je weet dat de meesten na drie dagen weer uit het ziekenhuis ontslagen zijn? Dan is doorliggen helemaal geen issue. Toch gebeurt het soms, omdat iemand dat ooit heeft verzonnen. Zo krijg je zinloos werk dat irriteert, en gaan mensen klagen over werkdruk.”

Werkenden centraal

Op al die fronten valt volgens Lex in organisaties nog vooruitgang te boeken. “Arbobeleid is vaak sterk gericht op de medewerkers die ziek zijn, maar uiteindelijk haal je je productiviteit met de medewerkers die werken. Het is dus zaak om de omstandigheden juist ook voor die overgrote meerderheid te optimaliseren.” Hierbij kan Arbo Unie op diverse manieren ondersteuning bieden. Bijvoorbeeld door risico’s in beeld te brengen, mee te denken over beleid, en met collectieve en individuele maatregelen die gericht zijn op het krijgen van meer grip op verzuim en dus het voorkomen van uitval. 

Meer weten?

Wil je meer informatie over hoe Arbo Unie kan helpen om meer grip te krijgen op verzuim en daarmee de gezondheid van je organisatie kan helpen bevorderen? Mail dan naar informatie@arbounie.nl