Hoe ga je om met autisme op het werk?

Autisme is een aangeboren ontwikkelingsstoornis die zich kenmerkt door beperkingen op het gebied van sociale interactie, (non-)verbale communicatie en door een beperkt, repetitief of stereotiep gedragspatroon. Zo luidt de officiële definitie. “In de praktijk is autisme heel divers”, zegt Carla Waalewijn, bedrijfsarts bij Arbo Unie. “Juist omdat autisme een spectrumstoornis is, een glijdende schaal. Er zit heel veel tussen ‘normaal’ en ‘erg autistisch’.” 

Herkenbare kenmerken

Geen grote gemene deler dus, maar er zijn wel kenmerken die veel voorkomen bij medewerkers met autisme: “De omgeving merkt vaak dat ze anders reageren, minder spontaan. Dat ze geneigd zijn alles letterlijk te nemen en daardoor bijvoorbeeld grappen niet oppikken.” Sarah van Keulen, psycholoog bij Arbo Unie, voegt daaraan toe: “Je ziet dat medewerkers met autisme star kunnen vasthouden aan regels, dat ze niet goed aanvoelen wanneer je daar iets flexibeler mee om kunt gaan. Samenwerken vinden ze best moeilijk en ze zijn vaak erg op details gericht. En ze hebben grote moeite met veranderingen – als ze bijvoorbeeld naar flexplekken gaan, of een nieuwe leidinggevende krijgen. Of als in de thuissituatie een grote verandering plaatsvindt, zoals de geboorte van een kind. Dan bestaat het risico dat het te veel voor ze wordt.”

Autisme met of zonder diagnose

Arbo Unie adviseert om werken met autisme in je organisatie bespreekbaar te maken. Carla: “Een bijkomende complicatie is dat lang niet in alle gevallen de diagnose autisme ook wordt gesteld; autisme is vaak niet onderkend. Volgens de privacywetgeving mag je een medewerker niet vragen of hij of zij autisme heeft. Dus als iemand het wel weet maar er zelf niet mee komt, wordt het wat ingewikkelder. Toch kun je ook als je het niet kunt benoemen, met je medewerker bespreken wat je opvalt in diens gedrag en vragen wat hij of zij nodig heeft om goed te functioneren.” 

Advies van Carla en Sarah om autisme in goede banen te leiden

• Werkenden met autisme verwachten een benadering die bij hun situatie past, zonder dat ze een ‘label’ krijgen. En de vraag wat iemand nodig heeft om goed te functioneren is altijd zinvol, ook bij medewerkers die geen autisme hebben.
• Probeer de medewerker met autisme te faciliteren. Heeft iemand een vast aanspreekpunt nodig op het werk? Een vaste werkplek met het gezicht naar de deur, of juist naar de muur? Extra tijd voor zijn of haar rituelen? Dan kun jij dat vaak mogelijk maken.
• Wees duidelijk en concreet in je communicatie: laat bijvoorbeeld weten wat je precies verwacht en verbind daar een tijdpad aan. Stel prioriteiten en licht deze toe.
• Kondig veranderingen tijdig aan, leg ze goed uit en geef je medewerker de tijd eraan te wennen.
• Geef niet te veel informatie in één keer en zet alles wat je communiceert ook nog in de mail.
• Steek energie in de verbinding met andere medewerkers, en zorg dat die ook meer begrip krijgen voor het soms onnavolgbare gedrag van hun collega.
• Vermoed je dat een medewerker autisme heeft en zich daar niet van bewust is? Pols dan voorzichtig of iemand bereid is uit te zoeken wat er aan de hand is, bijvoorbeeld via de bedrijfsarts of psycholoog. 
• Geef je medewerker ook mogelijkheden om zelf beter met zijn of haar autisme om te leren gaan. Bijvoorbeeld met een individueel traject bij een psycholoog of bedrijfsmaatschappelijk werker. 
• Ook mindfulness kan helpen – er zijn specifieke trainingen mindfulness voor mensen met autisme. Daardoor ervaren ze vaak dat ze ook zelf iets kunnen doen in plaats van dat alleen de omgeving zich aanpast, en leren ze beter te ontspannen en zich minder te laten beïnvloeden door prikkels.

Meer weten?

Meer weten over de invloed van autisme op het werk en hoe Arbo Unie je organisatie kan helpen daar goed mee om te gaan? Neem dan contact met ons op via informatie@arbounie.nl

Meer informatie