Verlies verbinding en sociaal contact niet uit het oog bij de aanpak van werkstress

"Je ziet dat veel mensen thuiswerken of hybride werken. Uit onderzoek blijkt dat die vorm van autonomie, een bevlogenheid en hogere productie bij mensen kan creëren. Maar het heeft ook een keerzijde: de sociale factor valt weg. En dat kan juist voor méér stresservaring zorgen", zegt Van Rhenen. Doordat werknemers het gevoel van stress niet meer delen met collega’s bijvoorbeeld. "De steun-factor, die zo belangrijk is om werk als prettig te ervaren, staat daardoor onder druk."

Verbinding verbetert de beleving van werk

Vaak wordt gedacht dat werkstress ontstaat omdat er ‘te veel’ is. Te veel opdrachten bijvoorbeeld. "Maar eigenlijk wordt stress meestal veroorzaakt omdat er iets ontbreekt", zegt Van Rhenen. Werkdruk wordt vaak aangepakt door meer mensen aan te nemen, maar dat heeft niet altijd een positief effect op hoe de werkdruk wordt beleefd. "Je hebt dan alleen meer mensen die klagen over de grote hoeveelheid werk. Werkdruk wordt meestal heel instrumenteel aangepakt, terwijl we veel meer moeten kijken naar sociale factoren, naar de beleving."
Hoe mensen werk en de bijkomende druk beleven, is gelukkig goed te sturen. "Complimenten geven en waardering uitspreken, soms met een bos bloemen, als mensen bijvoorbeeld veel werk hebben verricht; dat is heel effectief. En begrip en perspectief bieden. Laat zien dat jij je als leidinggevende ook verantwoordelijk voelt voor de toekomst van je medewerker. Kijk samen hoe de drukte wordt veroorzaakt, hoe je dit beter kunt verdelen of hoe je iemand vaardiger kunt maken in het werk."

Hierin is ook een rol weggelegd voor de werknemers zelf. "We zien dat groepen collega’s die bijvoorbeeld samen sporten, of een lunchwandeling maken, veel steun bij elkaar vinden. Het zorgt niet alleen voor plezier, maar ook voor momenten waarop laagdrempelig over het werk kan worden gesproken. Dat mensen tegen elkaar zeggen: dat heb ik ook, of dat heb ik al eens meegemaakt en dat heb ik op die manier opgelost. Dat is de allerbelangrijkste functie van die verbinding." Een betere verbinding tussen werknemers en werkgevers, én werknemers onderling, verbetert zo de beleving van werk en voorkomt dat stress ontstaat.

Een batterij opladen is niet genoeg

Ook moeten werknemers beter kijken naar wat hen energie geeft. Volgens Willem van Rhenen, moeten ze zichzelf vaker de vraag stellen: ben ik (nog) blij met wat ik doe? "Ik vind die vraag belangrijk, omdat veel mensen werk doen waar ze eigenlijk niet meer warm van worden. Ik vergelijk het vaak met een batterij. Die kan je opladen, door factoren als autonomie en verbinding. Maar een batterij heeft ook een functie; het ene batterijtje werkt beter voor een lampje van voor een radio. Ook al is de batterij vol, het doel waarvoor je de energie gebruikt moet wel kloppen. Dat is iets waar werknemers vaker over na moeten denken."

Dat met name jongeren steeds vaker last hebben van een burn-out (inmiddels 1 op de 4), kan volgens Van Rhenen hiermee te maken hebben. "Jongeren zijn over het algemeen veel bezig met zingeving en hun idealen, maar die vinden ze vaak niet terug in hun werk. Ze vinden zingeving belangrijk, maar zijn te weinig actief op zoek naar een baan die daarbij past. Wat ze graag willen en wat ze doen, ligt ver uit elkaar en dat levert stress en uiteindelijk uitputting op."

Werkstress steeds vaker een voorportaal

Het aan de voorkant aanpakken van werkstress, is ook van groot belang om te voorkomen dat werknemers voor langere tijd uitvallen. We zien namelijk steeds vaker dat werkstress een voorportaal is, voor grotere en ernstigere klachten. "Denk daarbij aan depressies, angsten, burn-outs", aldus Willen van Rhenen. "Het ervaren van stress is een signaal. Als die stress chronisch wordt, kan het leiden tot veel heftigere klachten en er uiteindelijk voor zorgen dat werknemers langdurig uitvallen."

Vaker een kop koffie drinken of een rondje lopen met je collega en leidinggevende, kan dus een hoop opleveren én voorkomen. "We zien dat als mensen meer delen met elkaar, ze vanzelf belangrijke correcties doorvoeren. En dat is de kracht van verbinding. Ervaar je stress? Zoek dan zo snel mogelijk iemand op en praat erover!"