Mentaal gezond op de werkvloer: wat elke generatie écht nodig heeft

Mentaal fit van Gen Z tot babyboomer

Nu steeds meer organisaties medewerkers van 18 tot over de 70 onder hun dak hebben, zijn generatieverschillen op de werkvloer een actueler thema dan ooit. “Naar de indeling in Babyboomers, Generatie X, Y – Millennials - en Z wordt verschillend gekeken”, zegt Meggie van der Nat, arbeids- & organisatieadviseur bij Arbo Unie. “Binnen generaties is de variatie enorm, en het is oppassen dat je niet gaat stereotyperen. Dat kan leiden tot discriminatie en polarisatie: denk aan het beeld van de ‘verwende snotapen’ tegen de ‘vastgeroeste dino’s’. Aan de andere kant kun je ook zeggen dat generalisaties over generaties kunnen helpen om te zien hoe iemands opvoeding en omgeving invloed hebben gehad op iemands kijk op het werk en het leven. Hierdoor kan juist meer begrip ontstaan, als je tenminste openstaat voor elkaar, niet meteen oordeelt, en nieuwsgierig blijft naar wat de ander beweegt en uit welke context dat voortkomt.”

Minder incasseringsvermogen?

De verschillende kenmerken van de generaties weerspiegelen zich in hoe hun vertegenwoordigers kijken naar werk, in hun verwachtingen, wat stressvol voor ze is en hoe ze daarmee omgaan. Meggie: “De jongere generaties ervaren meer mentale klachten. 1 op de 4 Gen Z’ers en Millennials die werken, rapporteert burn-outsignalen, blijkt bijvoorbeeld uit cijfers van TNO. Dat zijn dus de werkenden die geboren zijn vanaf 1986. Die signalen ervaren zij ook als ernstiger dan voorheen. Toch is het te kort door de bocht om hieruit te concluderen dat deze generaties minder weerbaar zijn en weinig incasseringsvermogen hebben. Het heeft ook met een andere manier van zelfzorg te maken. Jongeren geven sneller hun grenzen aan. Ze zijn opgegroeid met het idee dat fouten maken mag, dat je kwetsbaarheid mag laten zien, je gevoelens mag uiten. Oudere generaties ervaren even goed stress, maar hebben juist geleerd: niet het achterste van je tong laten zien. Even slikken en weer doorgaan. Hierdoor blijven mentale klachten langer onder de radar, terwijl jongeren eerder bespreekbaar maken waar ze mee kampen.”

Elke leeftijdsgroep zijn eigen kwetsbaarheden

Ook in de factoren die stress veroorzaken, in het werk en daarbuiten, zitten verschillen. “De jongste generatie is opgegroeid in een wereld vol onzekerheden en maatschappelijke zorgen, rondom het klimaat, maar bijvoorbeeld ook de woningmarkt. Ze ervaren veel prestatiedruk door social media. Dit schept hoge verwachtingen en maakt dat ze zich voortdurend opgejaagd voelen. Soms ontwikkelen ze faalangst. De coronaperiode heeft er ook in gehakt; daar zien we de nasleep nog van. Millennials hebben daar iets minder last van dan gen z, maar botsen met hun vernieuwingsdrang en sterke behoefte aan persoonlijk ontwikkeling en zingeving wel flink met hiërarchische en gevestigde structuren. Want het zijn toch vaak de senioren die het voor het zeggen hebben.”

Ze vervolgt: “De oudere generaties zijn in stabielere tijden grootgebracht, en hebben andere vormen van veerkracht ontwikkeld. Wel worstelen zij er juist weer vaker mee dat ze onvoldoende mee kunnen met de ontwikkelingen. De digitalisering en de verschuiving naar hybride vormen van communicatie is voor hen een mentale uitdaging. De oudste werkenden voelen zich soms ook overbodig, denken dat hun kennis als achterhaald wordt beschouwd, terwijl er juist ontzettend veel waarde en kracht in zit. Daartussenin heb je generatie x, ook wel de sandwichgeneratie, vanwege de combinatie van een drukke baan met de zorg voor kinderen. Een dubbele belasting die makkelijk tot chronische werk-en-privéspanningen leidt. Deze groep loopt ook vaker tegen loopbaanstagnatie aan. Zo heeft elke generatie haar eigen kwetsbaarheden.”

Zo zet je alle generaties in hun kracht

Inzicht in deze kwetsbaarheden en de behoeften die hiermee samenhangen, helpt om de verschillende generaties in hun kracht te zetten. “Dat vergt maatwerk en vraagt erom dat je in dialoog blijft”, zegt Meggie. Ze geeft een aantal thema’s waarmee je kunt inspelen op de behoeften per leeftijdsgroep, zoals de behoefte aan zekerheid en persoonlijk contact die vooral bij oudere generaties sterk aanwezig is en de behoefte aan persoonlijke ontwikkeling, zingeving en werk-privébalans bij jongeren. 

• Flexibele werkmodellen – De trend is al langer dat jongeren niet fulltime willen buffelen als dat ten koste gaat van hun welzijn. Oudere generaties zijn meer opgegroeid met het idee dat werk belangrijker is dan je persoonlijke voorkeuren, maar ook zij hechten steeds meer waarde aan de balans tussen werk en privé. Als werkgever is het belangrijk hierin mee te bewegen en ruimte te bieden voor flexibele werkmodellen. Zoals parttime werken en hybride roosters maar bijvoorbeeld ook sabbaticals en ‘micro-retirements’ – werkpauzes van enkele maanden.
   
• Ontwikkelprogramma’s – Persoonlijke en professionele ontwikkeling staat hoog op de wensenlijst van vooral de jongere generaties, maar ook seniorcollega’s zijn erbij gebaat om te blijven leren. Met ontwikkelprogramma’s op maat kun je bovendien inspelen op behoeften van verschillende generaties. Denk aan extra aandacht voor digitale vaardigheden voor de oudere collega’s of trainingen die juist meer gericht zijn op soft skills zoals samenwerken voor jongeren.
   
• Mentorschap en omgekeerd mentorschap – Je ziet steeds meer vormen van mentoring waarin verschillende generaties elkaar ondersteunen en van elkaar leren. Jongeren leren bijvoorbeeld de kneepjes van het vak van oudere collega’s en krijgen toegang tot hun netwerken, terwijl jongeren hun ervaren collega’s andersom kennis bijbrengen over social media en innovatieve werkmethoden. Op die manier creëer je verbinding tussen generaties en voelen zowel jongeren als ouderen zich gehoord en gewaardeerd.
   
• Vernieuwing van processen – Veel werk- en overlegstructuren sluiten niet aan op de behoeften van de jongere generaties. Kijk bijvoorbeeld hoe vergaderingen en projectorganisaties anders kunnen en neem jongeren mee in dit proces. Zo geef je ruimte aan hun vernieuwingsdrang en werk je aan een cultuur waarin de talenten van jong en oud tot hun recht komen.

Meer weten? 

Wil je meer weten over verschillende generaties in het werk en hoe Arbo Unie je organisatie kan helpen om in te spelen op hun behoeften? Neem dan contact op met informatie@arbounie.nl.