Mantelzorgers: ook jouw zorg

Maak mantelzorg zichtbaar en bespreekbaar

De zorg verandert, mensen blijven langer thuis wonen, het aantal chronisch zieken stijgt. Dat betekent dat mantelzorg een groeiende druk op werkenden gaat leggen. In 2020 waren dat er 1,8 miljoen, en het RIVM voorspelt dat we in 2040 de 2,1 miljoen aantikken. Dat betekent dat werkgevers en leidinggevenden niet om mantelzorg heen kunnen. “Dat willen ze ook niet”, zegt Arbo Unie-verpleegkundige Ingrid Hamelink. Zij heeft zich uitgebreid verdiept in het thema, en dan met name in de rol van de leidinggevende in de ondersteuning bij mantelzorg. “Als medewerkers vastlopen in de combinatie van werk en mantelzorg, is er vaak veel mogelijk. Zelfs boven op de wettelijke regelingen, zoals zorg- en calamiteitenverlof. Het punt is alleen dat het onderwerp pas bespreekbaar wordt gemaakt als er al een probleem is. Dat kan anders en beter.”

Wat staat het gesprek in de weg?

In haar onderzoek – dat ze uitvoerde bij een grote organisatie – merkte Ingrid dat er om te beginnen al veel onduidelijkheid is over wat mantelzorg ís. “Mensen die mantelzorg verlenen, zijn zich daar niet altijd van bewust. Voor hen is het normaal dat ze bijvoorbeeld elke dag hun buurmeisje naar school brengen omdat haar moeder ernstig ziek is. Of dat ze alle boodschappen voor hun ouders doen. Ze staan er niet bij stil dat dit mantelzorg is, en de ontvangers meestal ook niet. Daar komt bij dat zowel medewerkers als leidinggevenden het lastig vinden om erover in gesprek te gaan. Medewerkers denken bijvoorbeeld dat hun leidinggevende niet op hun sores zit te wachten. Of ze zijn misschien zelfs bang dat als ze hun probleem voorleggen, dat hun positie kan schaden. Andersom vragen leidinggevenden zich af: mag ik me wel met privézaken bemoeien? En wat is dan mijn rol?”

Open over mantelzorg

Reden te meer om de combinatie van werk en mantelzorg en wat dit voor medewerkers en teams betekent, zichtbaarder te maken. En bespreekbaar nog vóórdat situaties urgent worden. “Een goede manier om dat te doen is door het onderwerp eens in de zoveel tijd op de agenda van het werkoverleg te zetten. Daarbij zou je bijvoorbeeld een expert kunnen uitnodigen zoals een mantelzorgmakelaar of een ervaringsdeskundige. Dan heb je een opening voor het gezamenlijke gesprek op voorhand en haal je de lading van een persoonlijk gesprek eraf. En het verlaagt de drempel om dat eventuele persoonlijke gesprek alsnog aan te gaan wanneer mantelzorg voor iemand speelt. Ook voorlichting via interne kanalen in de vorm van artikelen en handreikingen zorgen voor meer transparantie. En wij kunnen bijvoorbeeld een training verzorgen voor leidinggevenden en voor medewerkers over wat mantelzorg inhoudt, en welke mogelijkheden er zijn om de combinatie met werk te verlichten. Voor de medewerker zelf, maar ook voor het team dat taken moet opvangen als een mantelzorger even minder beschikbaar is voor werk.”

Meer dan praktische oplossingen

Die mogelijkheden zijn breder dan alleen verlof, benadrukt Ingrid. “Mantelzorg faciliteren is altijd maatwerk, maar dat maakt beleid niet minder belangrijk: hoe zorg je dat medewerkers die ook mantelzorger zijn toch optimaal kunnen blijven werken. Het is mooi als je medewerkers praktische oplossingen biedt zoals tijdelijk aangepaste werktijden of even helemaal niet werken. Maar vergeet niet ook de emotionele kant te onderkennen en daar aandacht voor te hebben. Mensen hebben zorgen om een naaste, voelen zich verantwoordelijk en ervaren daarbij de druk om alle ballen in de lucht te houden. Je kunt dus ook kijken naar mentale veerkracht en hoe je medewerkers daarin kunt helpen. Door iemand tijdelijk taken te geven die minder concentratie vergen, of ondersteuning te bieden van een bedrijfsmaatschappelijk werker of een mantelzorgmakelaar. En vooral door begrip te tonen. Dat geeft vaak al heel veel rust en lucht. Als de medewerker erkenning ervaart, heeft dat een positieve invloed op de arbeidsmotivatie. Met een doordacht, mantelzorgvriendelijk beleid geef je alvast een signaal af dat je dit belangrijk vindt.”

Meer weten?

Wil je meer informatie over hoe Arbo Unie medewerkers kan ondersteunen bij de combinatie van werk en mantelzorg en de organisatie bij het ontwikkelen van beleid op dit onderwerp? Mail ons op informatie@arbounie.nl.