Aan de slag met je zitgedrag

De gezondheidsrisico’s van veel zitten beperken zich niet tot nek- en schouderklachten: ook aandoeningen als obesitas, hart- en vaatziekten, diabetes en depressies liggen op de loer. “Uit onderzoek blijkt bovendien dat je deze risico’s niet opheft door daarna veel te sporten”, vertelt Erwin Speklé, ergonoom bij Arbo Unie. “Wat wel helpt is zitten de hele dag door afwisselen met staan en bewegen. Als je dat consequent doet, ga je je al snel fitter en frisser voelen, je bloed gaat weer stromen. Op de lange termijn lijkt het erop dat je bijvoorbeeld minder risico loopt op diabetes type 2 en overgewicht. En dat de gemiddelde levensverwachting toeneemt naarmate je minder zit. Waarmee niet gezegd is dat je zitten helemaal moet vermijden: als je zwaar fysiek werk doet, is af en toe zitten juist een beschermende factor. Het gaat om de balans.”

Minder zitten met behoud van productiviteit

Die balans is bij veel mensen zoek. Wendel Post, arbeidshygiënist: “We zitten achter ons bureau, in een vergadering, tijdens de lunch, in de auto, en als we thuis de keuze hebben, gaan we vaak ook zitten. Voor de tv bijvoorbeeld. De meeste mensen zijn zich er nauwelijks van bewust hoeveel tijd ze zittend doorbrengen.” Om werkenden te helpen zich bewust te worden van hun zitgedrag en dit positief te beïnvloeden, heeft Arbo Unie het programma In beweging opgezet. In dit programma werken deelnemers actief aan bewegingsmogelijkheden tijdens hun werk. “Die zijn er genoeg”, zegt Wendel. “Je kan bijvoorbeeld makkelijk een halfuurtje overleggen aan een hoge overlegtafel. Je lunch mee naar buiten nemen of korter lunchen en daarna een wandelingetje maken. De trap nemen in plaats van de lift. Geen thermoskan met thee op je bureau zetten maar af en toe naar de pantry lopen. Je telefoongesprekken staand voeren. Allemaal manieren om het zitten te onderbreken zonder dat dit je productiviteit kost.”

Wat wel helpt is zitten de hele dag door afwisselen met staan en bewegen.

Blijvend resultaat

In beweging brengt werkenden met een zittend beroep nog veel meer van dit soort handige tips bij. Erwin: “Het programma bestaat uit drie sessies waar steeds een maand tussen zit. Daarin beginnen we met bewustwording: van de risico’s van veel zitten én het eigen zitgedrag. Deelnemers krijgen een fitheidsarmband die hun hier helder inzicht in geeft. Deze geeft ook een signaaltje als het tijd is om weer even uit je stoel te komen. Op basis van de literatuur die er is, adviseren we om een kwartier te bewegen na elke drie kwartier zitten. In de tweede workshop gaan we in op de maatregelen die je kunt nemen om zitten, staan en bewegen af te wisselen. In de laatste workshop geven we adviezen om dat veranderde gedrag te bestendigen.” Wendel: “Een valkuil is natuurlijk dat je terugvalt in je oude gedrag. Om die reden is In beweging ook een programma en geen eenmalige workshop. Zo komen deelnemers alvast in een ritme. Daarnaast reiken we handvatten aan om dat ook na afloop van het programma vast te houden, bijvoorbeeld met een ‘buddy’ of door onderling af te spreken voortaan staand te vergaderen.”

Verantwoordelijkheid voor werkgevers

De eerste ervaringen met het programma laten zien dat het echt vruchten afwerpt. Wendel: “Bij Arbo Unie, waar we In beweging getest hebben, zie ik bijvoorbeeld vaker collega’s staand werken en de trap nemen. Minder zitten is ook meer onderwerp van gesprek geworden. Uit de reacties blijkt ook dat het bewustzijn van het eigen zitgedrag sterk is toegenomen. Dat is belangrijke winst.” Erwin besluit: “Werkgevers hebben hierin ook een verantwoordelijkheid. Nu de risico’s van veel zitten steeds duidelijker worden, is het zaak hier serieus aandacht aan te besteden. Zit-stabureaus en loopbureaus aanschaffen is een mooie stap, alleen is het niet genoeg. Zorg vooral dat ze goed gebruikt worden en help medewerkers daarnaast echt om hun gedrag aan te passen. In beweging is daar een mooi instrument voor.”

Meer weten?

Wil je meer informatie over hoe het programma In beweging de risico’s van veel en langdurig zitten in jouw organisatie kan helpen terugdringen? Neem dan contact op met ergonoom Erwin Speklé, erwin.spekle@arbounie.nl, of arbeidshygiënist Wendel Post, wendel.post@arbounie.nl.