Risico’s met gevaarlijke stoffen die je makkelijk mist

Hoe beoordeel je de risico’s van gevaarlijke stoffen en hoe minimaliseer je die? Inspectie SZW heeft voor werkgevers een vierstappenplan uitgewerkt waarmee je zelf aan de slag kunt. “Dat is een goed vertrekpunt”, zegt arbeidshygiënist Steffanie de Wit van Arbo Unie. “Toch leert de ervaring dat sommige stoffen en risico’s makkelijk aan de aandacht ontglippen en dat de verdiepende RI&E gevaarlijke stoffen niet overal op de agenda staat.” Haar collega Eveline Irving vult aan: "Je RI&E is dan niet volledig. Dat brengen we graag onder de aandacht, want het is een belangrijke stap om de risico’s volledig in beeld te krijgen.”

Hierna nemen we de vier stappen nog eens door en wijzen je op extra aandachtspunten.

Stap 1: inventariseren

In deze stap breng je in kaart welke gevaarlijke stoffen gebruikt en/of gemaakt worden, ontstaan tijdens de processen en welke op voorraad zijn. Steffanie: “De veiligheidsinformatiebladen (VIB’s) die leveranciers van gevaarlijke stoffen verstrekken, vormen hiervoor een goed startpunt. Maar niet van alle gevaarlijke stoffen is een VIB. Denk bijvoorbeeld aan uitlaatgassen, of aan lasrook of houtstof die tijdens je processen ontstaan. Die worden soms in een inventarisatie over het hoofd gezien.” Eveline: “Dat geldt ook voor risico’s van ‘inerte’ stof: stofdeeltjes die op zichzelf niet gevaarlijk zijn omdat ze nergens mee reageren, maar die bij blootstelling aan hoge concentraties toch gezondheidsrisico’s kunnen meebrengen. We kijken graag mee of de lijst wel helemaal compleet is. En of voldaan is aan de extra registratie-eisen voor kankerverwekkende, mutagene en reproductietoxische stoffen.”

Stap 2: beoordelen

Heb je de lijst gevaarlijke stoffen in je organisatie compleet, dan ga je de risico’s die je medewerkers hiermee lopen tijdens hun werk beoordelen. Steffanie: “Bij deze stap leg je vast hoe veel, hoe lang en met welke hoeveelheden stoffen medewerkers werken, waarna de blootstelling bepaald en beoordeeld kan worden. Dat is vaak specialistisch werk, zeker als er metingen aan te pas komen om de mate van blootstelling vast te kunnen stellen.” 

Eveline: “Niet elke gevaarlijke stof in een organisatie vormt een risico. Daar is soms verwarring over. Wanneer een gevaarlijke stof in een gesloten systeem zit en daar niet uitkomt, is er ook geen sprake van blootstelling. Daar hoef je in je RI&E dus ook niet te lang bij stil te staan. Maar kijk wel goed naar je héle proces. Als je een bepaalde stof via een volledig gesloten systeem van de ene ketel naar de andere overpompt, kan die stof nog steeds een risico vormen als je vervolgens vergeet bij je monsternames de emmertjes af te dekken.”

Stap 3: maatregelen

Met de uitkomsten van stap 2 ga je maatregelen nemen om de gezondheidsrisico’s voor je medewerkers te beperken. Bijvoorbeeld door processen aan te passen, afzuiging te installeren of medewerkers persoonlijke beschermingsmiddelen en goede voorlichting te bieden. Eveline: “Welke maatregelen je als werkgever neemt, beslis je zelf. Soms kun je al veel risico’s voorkomen door, voordat je besluit met een bepaalde gevaarlijke stof te gaan werken, goed te onderzoeken of er geen alternatieve stof voorhanden is die niet gevaarlijk is. Een stof buiten de deur houden is de beste preventie. We kunnen hier uiteraard goed in adviseren.”

Stap 4: borging

Een RI&E is een momentopname. Elke verandering – of die nou in processen, werkwijzen, materiaalgebruik, grenswaarden of machines zit – kan impact hebben op de arbeidsrisico’s voor je medewerkers. Bij borging gaat het erom dat je ervoor zorgt dat je die veranderende situaties signaleert en veilig maakt. Eveline: “Daarbij is een doordacht veiligheidsbeleid dat gedragen wordt in de hele organisatie belangrijk. Het onderwerp verdient echt permanente aandacht. In de wet is nergens vastgelegd hoe vaak je je RI&E moet actualiseren. Idealiter neem je de RI&E bij elke verandering opnieuw onder de loep, maar de praktijk leert dat dit in alle hectiek niet altijd gebeurt. Daarom adviseren wij om de RI&E als vast agendapunt mee te nemen in de overlegcyclus, onder andere met de OR en de directie. Zo wordt het een deel van je procesvoering, in plaats van af en toe een losse exercitie. Een goede manier om erbovenop te blijven zitten.”

Meer weten?

Wil je meer weten over hoe Arbo Unie je kan helpen de risico’s van werken met gevaarlijke stoffen volledig in beeld te krijgen en weg te nemen? Neem dan contact op met arbeidshygiënisten Steffanie de Wit of Eveline Irving. 

Naar RI&E