Uitstoot van dieselmotoren verder aan banden

“Op dit moment is er in Nederland geen wettelijke grenswaarde voor DME”, vertelt Rimke Kerkhoff, arbeidshygiënist en veiligheidskundige bij Arbo Unie. “Omdat DME een kankerverwekkend mengsel van stoffen is,  geldt voor werkgevers de inspanningsverplichting om blootstelling aan dieseluitlaatgassen zo veel mogelijk te beperken. In Nederland wordt tot op heden gewerkt met waarden die het Institute for Risk Assessment Sciences van de Universiteit van Utrecht in 2007 heeft voorgesteld op grond van onderzoek en data-analyses. Het streven was om de concentratie inadembaar elementair koolstof – een stof die vrijkomt bij de verbranding van diesel - onder de 0,16 µg/m³ te houden. Het verbodsniveau, ofwel de concentratie die we echt onaanvaardbaar vinden, lag op 50 µg/m³. Deze waarden zijn al naar beneden bijgesteld; als het aan de Gezondheidsraad ligt, gaan ze echt drastisch omlaag: naar een streefniveau van 0,011 µg/m³ en een verbodswaarde van 1,03 µg/m³.”

Uitdagend advies

De Gezondheidsraad baseert haar advies op een meta-analyse van drie mondiale onderzoeken naar de blootstelling aan dieselmotoremissies en de effecten van deze blootstelling op werknemers. Rimke: “De commissie koppelt de gezondheidskundige advieswaarden aan een inschatting van het aantal extra sterfgevallen door longkanker door bijna 40 jaar beroepsmatige blootstelling aan elementair koolstof. Het ingewikkelde is dat de ‘achtergrondconcentratie’ elementair koolstof in de lucht nu al bijna overal tussen de 1 en 3 µg/m³ is, zeker in de bebouwde omgeving en rondom snelwegen. Dat maakt het voor organisaties die niet met dieselmotoren werken al een uitdaging om onder een dergelijk verbodsniveau te blijven, laat staan voor organisaties die draaien op diesel.”

Sta serieus stil bij DME

Of het advies van de Gezondheidsraad in de wet wordt overgenomen is voorlopig onduidelijk. De SER buigt zich er als eerste over. Schaart deze zich achter het advies, dan is het aan de staatssecretaris om opdracht te geven tot een wetsvoorstel. Dat pas wordt aangenomen als een meerderheid in de Tweede én in de Eerste Kamer ervóór stemt. “Er moet dus nog veel water door de Rijn”, stelt Rimke vast. “Dat neemt niet weg dat werkgevers er ook nu al goed aan doen om serieus stil te staan bij de dieseluitlaatgassen waaraan hun medewerkers mogelijk blootstaan. De risico’s hiervan worden nog weleens onderschat of zelfs over het hoofd gezien. Juist omdat het gebruik van dieselmotoren zoiets vanzelfsprekends is – ‘we rijden nou eenmaal op diesel’. Dieselmotoremissie is bovendien geen stof waarvan je de risico’s op de verpakking vindt en de mate van blootstelling is voor een gemiddelde preventiemedewerker moeilijk in te schatten.”

Voor werkgevers geldt de inspanningsverplichting om blootstelling aan dieseluitlaatgassen zo veel mogelijk te beperken.

Expertise en meetapparatuur

Het advies van Arbo Unie luidt dan ook: laat je adviseren. Rimke: “Wij hebben de expertise en de meetapparatuur in huis om je een goed beeld te geven van de DME in je organisatie. En de ervaring leert dat ook met de huidige richtlijnen het al regelmatig voorkomt dat medewerkers aan te hoge concentraties DME blootgesteld worden, zonder dat hun werkgever zich daarvan bewust is. De risico’s worden onvoldoende meegenomen in de RI&E terwijl je, als je wél nadenkt over de uitlaatgassen in de werkomgeving van je medewerkers, veel maatregelen kunt nemen om die blootstelling in te dammen. Bijvoorbeeld door dieselaangedreven motoren te vervangen. Elektrische auto’s, heftrucks en hoogwerkers, hybride graafmachines en walsen zijn allang geen uitzondering meer. Ook GTL, een synthetische dieselbrandstof, is als brandstof in opmars.”

Praktische, werkbare oplossingen

Is zo’n vervangingsoperatie (nog) niet aantrekkelijk, dan valt ook te denken aan technische en organisatorische maatregelen. “Steeds meer autogarages hebben bijvoorbeeld een afzuigsysteem”, zegt Rimke. “Ook kleine maatregelen kunnen bijdragen: machines een koude start laten maken met zo min mogelijk medewerkers in de buurt, je rijstijl aanpassen, de bandenspanning regelmatig controleren. Werkt dat allemaal onvoldoende, dan zijn er katalysatoren en roetfilters en andere technische hulpmiddelen voorhanden en als allerlaatste stap persoonlijke beschermingsmiddelen. Wij denken graag mee over praktische en werkbare oplossingen. Ook besteden we veel aandacht aan voorlichting. Door met medewerkers te spreken, onze kennis aan preventiemedewerkers en de werkvloer over te brengen en trainingen te geven. Preventie werkt doeltreffend.”

Meer weten?

Wil je meer weten over hoe Arbo Unie kan bijdragen aan een veilige en gezonde werkplek voor jouw medewerkers? Neem dan contact op met arbeidshygiënist Rimke Kerkhoff, rimke.kerkhoff@arbounie.nl. 
Lees voor meer informatie ook het A-blad dieselmotorenemissie .