Werken onder invloed: een verborgen probleem?

Doorbreek het taboe, ga in gesprek

Werken onder invloed kan in allerlei werkomgevingen tot ernstige ongelukken leiden, van de operatietafel tot de assemblagehal. Bovendien maken medewerkers die niet nuchter zijn of een kater hebben, eerder fouten, hun productiviteit ligt lager of ze blijven een dagje thuis. Volgens het Trimbos-instituut kost alleen al alcoholgebruik door personeel werkgevers in totaal 1,3 miljard euro per jaar. Zo vormt dit verborgen probleem een behoorlijke schadepost. Nog los van het persoonlijke leed dat erachter schuilgaat én dat het kan veroorzaken. Wat kan je als werkgever doen om gebruik van middelen en de gevolgen daarvan weg te houden van de werkvloer? 

Hoe haal je middelengebruik boven tafel?

Die vraag werd eerder dit jaar actueel toen de Autoriteit Persoonsgegevens VDL Nedcar op de vingers tikte omdat dit bedrijf medewerkers met hulp van drugshonden controleerde op drank- en drugsgebruik voordat ze aan het werk gingen. Een veiligheidsmaatregel die alleen is toegestaan als hiervoor een wettelijke regeling is. En dat is vooralsnog nergens anders het geval dan in de luchtvaart, op het spoor en op het water. “Wat overblijft, en wat eigenlijk altijd het eerste is wat je zou moeten doen als je vermoedt dat een medewerker door gebruik van middelen minder presteert, is een goed gesprek aangaan”, zegt Ella Vromans, bedrijfsmaatschappelijk werker bij Arbo Unie.

Wat mag je aan een medewerker vragen?

Ook dat is makkelijker gezegd dan gedaan, geeft ze toe: “Je mag niet zomaar aan een medewerker vragen of deze gedronken heeft of drugs heeft gebruikt. Wat je wél kan doen – en dat gebeurt in mijn ogen nog te weinig – is dat je een medewerker teruggeeft wat je ziet. Je kan best zeggen dat het je opvalt dat iemand vaak op maandagochtend verzuimt, of regelmatig te laat komt. Dat je merkt dat hij of zij de laatste tijd afspraken niet meer nakomt, minder productief is dan normaal, gestrest is, of zich anders gedraagt. Allemaal signalen dat er iets speelt – een verslaving of iets anders wat óók aandacht behoeft. Die medewerker zal dan misschien ontkennen of om de hete brij heen draaien, maar daar gaat het ook niet om. Belangrijk is dat je aangeeft dat je bezorgd bent, dat zijn of haar gedrag niet onopgemerkt blijft. Én dat er mogelijkheden zijn om, als er problemen zijn, daar iets aan te doen.”

Middelengebruik te lijf

Een doorverwijzing naar een bedrijfsmaatschappelijk werker is zo’n mogelijkheid. Ella: “Bij ongeveer één op de tien medewerkers die bij mij en mijn collega’s een traject ingaan vanwege bijvoorbeeld stress of financiële problemen, speelt een onderliggende verslaving. Aan alcohol of drugs, maar bijvoorbeeld ook aan gaming of pijnstillers. Leeft dat vermoeden, dan onderzoeken we of dit echt zo is en zo ja, wat de aard en omvang is. Bij zware verslaving verwijzen we door naar een kliniek. In andere gevallen starten wij de behandeling, waarbij we sterk inzetten op de intrinsieke motivatie van een medewerker om in beweging te komen. Samen zoeken we via haalbare doelen de weg terug omhoog – ook als er na een tijdje toch weer een terugval komt. Tegenwoordig zijn er ook goede online hulpmiddelen beschikbaar waarmee mensen zelf aan de slag kunnen. Beter voor henzelf, hun eigen veiligheid en die van collega’s, én voor hun werkgevers.”

Meer weten?

De bedrijfsmaatschappelijk werkers van Arbo Unie begeleiden medewerkers bij het minderen van of stoppen met hun middelengebruik. Ook geven ze voorlichting aan leidinggevenden over het herkennen en bespreekbaar maken van signalen. Neem voor meer informatie contact op met Ella Vromans, bedrijfsmaatschappelijk werker: ella.vromans@arbounie.nl.