Zwangerschap en werk: waar kun je op letten?

De herziene richtlijn voor zwangerschap en werk is een update van de vorige versie van zo’n tien jaar geleden. Teus Brand, bedrijfsarts bij Arbo Unie en onderzoeker aan het VUmc, is nauw betrokken bij de totstandkoming. “In deze tijd is er veel veranderd”, zegt hij. “Zo wordt bijvoorbeeld wat minder in ploegendiensten gewerkt. Bovendien zijn er veranderingen geweest in wet- en regelgeving zoals de vernieuwde Arbowet. En we beschikken over nieuwe wetenschappelijke inzichten over het effect van risicofactoren tijdens en vlak na de zwangerschap op moeder en kind. Zo is duidelijker geworden dat er een relatie is tussen hoge bloeddruk bij zwangere vrouwen en stress. Al die ontwikkelingen zijn meegenomen in de nieuwe richtlijn.”

Ultieme preventie

In lijn met de vernieuwde Arbowet benadrukt ook de nieuwe richtlijn voor zwangerschap en werk het belang van preventie. “We zien nu zwangere vrouwen vaak pas als zich klachten voordoen”, zegt Teus. “Terwijl goed advies op voorhand een hoop narigheid kan voorkomen. Wij pleiten er dan ook voor dat vrouwen wanneer ze weten dat ze zwanger zijn en er sprake is van mogelijke risico’s, bij de bedrijfsarts langsgaan voor een preventief consult. Dat gebeurt nu te weinig, onder het motto: dat kunnen werkgever en werknemer prima samen oplossen. Daar is niets mis mee zolang ze zich niet vergissen. Dat risico wil je zeker bij zwangere vrouwen niet lopen. Het gaat ook om de baby. Als je daar echt goed aandacht aan besteedt en zorgt dat die een gezonde start maakt in het leven, is dat de ultieme vorm van preventie.”  

Wat kun je als werkgever voor zwangere medewerkers doen?

Hoe je zwangere vrouwen en hun ongeboren of pasgeboren baby het beste bescherming kunt bieden, is afhankelijk van persoonsgebonden risicofactoren zoals overgewicht en diabetes, en werkgebonden risicofactoren zoals stress en blootstelling aan chemische stoffen. Het is dus altijd maatwerk. Toch kan Teus een aantal algemene adviezen geven, naast het preventieve consult:

• Zorg dat je de aanvulling op de standaard RI&E voor zwangere vrouwen goed op orde hebt. Dat is wettelijk verplicht, en niet voor niets: voor zwangere vrouwen en hun (ongeboren) baby’s liggen de risicodrempels vaak lager. 
• Laat je voor de zekerheid adviseren – door de bedrijfsarts of een arbeidshygiënist - over de (extra) risico’s die zwangere vrouwen in je organisatie lopen, en hoe je hen daartegen kunt beschermen. Zo voorkom je dat je risico’s niet goed inschat of over het hoofd ziet.
• Informeer je medewerkster binnen twee weken na de melding van de zwangerschap over de mogelijke risico’s die zij en haar ongeboren kind zouden kunnen lopen, van stress tot schadelijke straling of risico’s op infecties. 
• Overleg ook zorgvuldig met haar hoe je die risico’s wegneemt, bijvoorbeeld door aanpassingen op de werkplek, extra beschermingsmiddelen, of door haar werkzaamheden aan te passen, mogelijk op een andere afdeling.
• Komen uit de risico-inventarisatie geen extra risico’s naar voren, dan hoef je geen speciale afspraken te maken. Wel is het zaak om ook dan je zwangere medewerkster te blijven monitoren en eventuele zorgen en klachten van haar serieus te nemen.

Meer weten?

De herziene Richtlijn Zwangerschap, Postpartumperiode en Werk vind je hier. Wil je meer weten over deze richtlijn en hoe Arbo Unie kan adviseren over beleid voor en omgang met zwangere medewerkers, neem dan contact op met bedrijfsarts Teus Brand.