Risico’s gevaarlijke stoffen nog steeds onderschat

Ken de blootstellingsrisico’s in je organisatie

Per jaar overlijden rond de 3000 mensen als gevolg van blootstelling aan gevaarlijke stoffen, bijna 4,5 keer zo veel als in het verkeer. Frits van Rooy, bedrijfsarts bij Arbo Unie, verwacht dat de werkelijke aantallen nog hoger liggen. “Bij ongevallen met gevaarlijke stoffen zoals huid- en oogcontact met zuren of giftige gassen, is duidelijk wat er speelt”, zegt hij. “Maar de relatie tussen klachten en blootstelling wordt niet altijd herkend. Denk aan metaaldampkoorts die het gevolg kan zijn van blootstelling aan zinkoxidedampen bij het lassen. De verschijnselen lijken op een griep en daarmee komt een lasser meestal niet bij de bedrijfsarts, ook niet bij frequent kort verzuim. Wie legt dan het verband tussen blootstelling en ziekte als je je niet van de risico’s bewust bent, of misschien ten onrechte veronderstelt dat je die hebt afgedekt? En bij klachten die zich pas na iemands pensioen openbaren, wordt blootstelling als mogelijke oorzaak nog eerder over het hoofd gezien.”

Risico’s in kaart

Frits: “Het is belangrijk om de vraag te stellen: waar gaat het mis? Waar in de keten zitten de zwakke schakels? Want dáár zit de ruimte om preventieve maatregelen te nemen.” Dat begint vaak al aan de poort: wat komt er aan stoffen een organisatie binnen? Organisaties zijn zich er niet altijd van bewust dat ze medewerkers blootstellen aan gevaarlijke stoffen – die bijvoorbeeld ook al in schoonmaakmiddelen kunnen zitten. Of ze hebben geen compleet beeld van wat ze in huis hebben. Frits: “Daarom is een gedegen Risico-Inventarisatie en -Evaluatie (RI&E) ook zo belangrijk, zeker 58% van de organisaties beschikt niet over een actuele RI&E. Laat staan dat de verdiepende inventarisatie gevaarlijke stoffen is uitgevoerd. Door dat wel te doen, bij voorkeur met ondersteuning door een arbeidshygiënist, is veel ellende te voorkomen. Want als je de risico’s met een RI&E in beeld hebt gebracht, kun je gericht beheersmaatregelen nemen.”

Belangrijke rol voor bedrijfsartsen

Blijven er na die maatregelen toch nog restrisico’s over die zich tijdens het werken met gevaarlijke stoffen voordoen, dan is het van belang hier aandacht aan te besteden in het periodiek arbeidsgezondheidskundig onderzoek (PAGO). “Hiermee kun je vroegtijdig eventuele gezondheidseffecten van blootstelling opsporen, voor het geval er restrisico’s zijn die je niet hebt kunnen wegnemen of misschien hebt gemist”, zegt Frits. “Daar kun je dan ook weer op ingrijpen.” In het signaleren van gezondheidseffecten van blootstelling ziet hij een cruciale rol voor de bedrijfsarts. “Zij zitten op de eerste rang om de link te kunnen leggen tussen gezondheidsklachten en werken met gevaarlijke stoffen. Niet alleen op basis van uitkomsten van PAGO’s, maar ook uit informatie die op tafel komt in het sociaal-medisch overleg met werkgevers en in het contact met individuele medewerkers.”  

Meer kennis via Academische Werkplaats

Dit vraagt vaak om specialistische kennis en Arbo Unie is hiervoor een goede partner. Zo heeft Arbo Unie het Expertisecentrum Toxische Stoffen waar arbeidshygiënisten, bedrijfsartsen en toxicologen nauw samenwerken om brede kennis op dit gebied te bevorderen. Bovendien zijn Arbo Unie en het Institute for Risk Assessment Sciences (IRAS) van de Universiteit Utrecht in 2021 gestart met een Academische Werkplaats Risico Analyse van Beroepsmatige Blootstellingen. Frits van Rooy was een van de initiatiefnemers. “In de academische werkplaatsen brengen we onderzoek en praktijk bij elkaar”, vertelt hij. “In Utrecht is het doel om nieuwe kennis en inzichten te genereren in de relatie tussen blootstelling en (beroeps)ziekten. We houden ons onder andere bezig met metabolomics, de analyse van stofwisselingsproducten in bloed en urine. Een veelbelovende manier om vroegtijdig gezondheidseffecten van blootstellingen op te sporen. Met de kennis die we opdoen, kunnen we onze dienstverlening weer verder verbeteren. En zo bijdragen aan het terugdringen van (beroeps)ziektes door blootstelling.”

Meer weten?

Wil je meer informatie over hoe Arbo Unie kan ondersteunen bij de bescherming van je medewerkers tegen blootstelling aan gevaarlijke stoffen? Neem contact op met:

• Expertisecentrum gevaarlijke stoffen via https://www.arbounie.nl/werkgever/ects
• Arbeidshygiënist Rimke Kerkhoff via rimke.kerkhoff@arbounie.nl
• Bedrijfsarts Frits van Rooy via frits.van.rooy@arbounie.nl